Euskal Herriko muga(k) lanaren eta ikasketen munduan

Xan Antton Durruty, Eneko Gorri, Arantxa Idieder eta Eulatz Zufiaurre, Gaindegiaren iparraldeko urgazleak

“Uztaritztar bat naturalki Bilbora joaiten delarik ikasketen segitzera
haren “kuadro kognitiboa” berez Euskal Herria bilakatzen hasten da”

Avec ses 21 000 km2, 3 millions d'habitants, un niveau de cohésion élevé (donné par une culture et une langue propres), une volonté de maintenir sa culture, un réseau économique fort  et diversifié, un vaste réseau  de formation... le Pays Basque semble avoir des caractéristiques adaptées pour faire face aux changements liés  à la mondialisation. Cependant, le morcellement  administratif du Pays Basque empêche les habitants tant du Nord que du Sud d'avoir une vision et une connaissance globale de la situation du Pays, et de développer plus de réseaux entre eux.

Alda! présente ici la dernière étude de Gaindegia (regroupement de plus de 120 acteurs et analystes de la vie économique et sociale du Pays Basque) et de Hemen.  L’étude porte sur le Marché du Travail de l'Euro-cité Baiona-Donostia et illustre les frontières mentales encore dominantes pour faire comprendre aux travailleurs, chercheurs d'emplois, employeurs et étudiants que ce qu'ils cherchent peut aussi se trouver «de l'autre côté de la frontière». 

Une brève présentation de l'étude  sera suivie de l'interview de 4 acteurs ayant participé à son élaboration. 

La présentation de l’euro-cité Bayonne-Saint-Sébastien et de ses composantes (à partir de données statistiques), l’Euro-cité basque et la présence des jeunes du Pays Basque Nord sur le marché de l’emploi (via l’interview de 60 jeunes au profil varié, entre 18 et 30 ans),l’étude comparative des politiques liées au marché de l’Emploi au Pays Basque Nord et Sud,  et les résultats de l’entretien avec 11 spécialistes du monde socio-économique (universitaires, entrepreneurs, syndicalistes, responsables de CCI, etc.) sur l’importance d’une mobilité transfrontalière des travailleurs ont été mis à disposition par Gaindegia dans son site (voir les détails en fin d’article).

Il semble évident que pour l’instant, cette frontière reste «trop hermétique» pour des raisons souvent évoquées : la méconnaissance de la vie au-delà de la frontière, le problème de la langue (un euskara pas assez normalisé et le français/espagnol remplacé par l’anglais), des conditions de travail inégales (salaires, types de contrat, évolution de carrière), un problème de logement des deux côtés de la frontière, un manque de volonté des administrations...

Alda! a été à la rencontre de 4 étudiants en sociologie et actuel-lement jeunes actifs, qui ont participé aux différents travaux de Gaindegia-Hemen et qui nous livrent ici des précisions sur la façon dont l’enquête a été menée et les enseignements qu’ils en tirent.

Nola parte hartu duzue Gaindegiaren lan berri honetan?  
Xan: Guk 60 gazterekin egin ditugu elkarrizketak jakiteko Iparraldeko gazteek  (18-30 urtekoek) zer ibilbide jarraitu dituzten beren ikasketa mailan eta lan munduan murgiltzeko. Gure laginak kategoria ezberdinen ukaiteko parada eman digu, nahiz eta enpresetan 30 urtetik behitiko goi mailako arduradunen aurkitzeko parada gutti izan. Lanaren  emaitzek ez dute erran nahi Iparraldeko ehuneko zonbatek ibilbide bat edo bestea segitzen duten. Ororen buru gure lanak 60 ibilbide ezberdinen azterketa egin eta aurkeztu du!
Eulatz: Ikasketak soziologia mailan egiten ginituen. Gaindegiak ideia ukan du inkesta horren egitera eta gure gana etorri da. Jakimen base bat ginuen denek. Interesantea atxeman dugu parte hartzea zeren ez da daturik gai horri buruz. Denek badugu holako ideia bat edo molde batean  “gazteriaren paradoxa”i buruz iritzi bat: “ badirudi gazteak  hemendik joaten direla eta kanpotik hala ere agertzen direla beste batzi honera.”.. Interesantea atxeman  dugu ulertzea zertako Iparraldean egoiteko baldintzarik ez den hemengoentzat eta honera etorriek zer balidintza erabiltzen duten.

Zein dira lehen ondorioak?
Arantxa: Hemengo ikasle batzuk goi mailako ikasketak kanpoan egiten dituzte, eta beren kalifikazio berriari doakion lan bat ez dute atxemaiten. Elkarrizketatuetarik baten adibidea hartzeko goi mailako ikasketak komertzial arloan egin ondoren, elkarrizketatuak 2 edo 3 urtez guttienez kanpoan egoiteko beharra azpimarratu du lan esperientzia biltzeko denbora. Ber momentoan, jada ohartzen zen Iparraldean bere mailako lan postu baten aurkitzeko paradak mugatuak izanen zirela: 10 urteko esperientzia hemen errexkiago kokatuko zela. Oro har, kanpoan esperientzia bildu eta gero honerat berritz itzultzeko xedea agertzen da nahiz eta askoren iritziz, Iparraldean bizitzeko kanpoan baino baldintza eskasagoekin beharko den arizan...
Eulatz: Egia da ainitz kasutan hemen egoiteko arrazoinak azpimarratuak direla:  bizi baldintza hobeak, giro herrikoia, lan ingurua edo bizi ingurumenaren garrantzia... Batzutan sakrifizioak egiten dira lan mailan inguru giro hortaz gozatzeko.  Langabatuek ere hemengo giroari esker hemen nahi dute egon. Hala ere, gogo hori hor bada, ikasketen mailan informazio eskasa mugazgaindiko posibilitateei buruz, ikasketak frantziaruntz errexkiago jarraitzen dira.
Xan: Egia da elkarrizketetan "guttiago irabaztearen” kondua "hemen egoiteko” egin behar den sakrifizioetan sartzen zela. Hori esplikatua da aisaldiaren garrantziak baduela bere eragina...
Hots, lan ondoko biziak gero eta gehiago inportantzia badu eta jendeek baloratzen dute!

Horrelako inkesta batean parte hartzeak zer antolaketa eskatu dizue?
Eneko: Elkarrizketak aintzinatu arau, ohartzen gira hipotesia berri batzu egiteko beharra badela: Iparraldeko gazteak ikasketen egitera badoaz gehienetan Frantziara... baina itzultzen ote dira? Hots, badea burumuin ihesa bat? Honera etortzen diren ikasle/langileen konpetentziek azpi erabilpen bat ezagutzen dute beren gaitasunen petitk diren lanen hartzean?
Arantxa: Orotara, lauzpabost hilabetez egin ditugu ikerketak. 2007ko udan problematika eta lagina landu ditugu, elkarrizketak antolatu eta 60 pertsona atxeman, elkarrizketak egiteko… Irailetik goiti analisiak egin ditugu jada lortuak ginituen elkarrizketekin.
Xan: Azpimarratu behar da 2 lankide joan girela Lapurdin gaindi elkarrizketen egitera eta beste 2 Baxe Nafarroan eta Xiberuan gaindi. Aldi oro elkarrizketaren bidez ikusten ginuen ikasketetan eta lanean zer egin/egiten zuten eta horri buruz bai eta beren ingurugiroari buruz zer ikuspuntu zuten eta beren egoera nola bizi zuten.
Eulatz: Elkarrizketak ahal bezain era librean eraman ditugu... guk erantzunak sobera bideratu gabe. Horrek laguntzen  du parte hartzailea bere iritziaren emaiten eta barneko gogoetan plazaratzen.
Xan: Galderak emanez galdegilearen ideiak sobera agerian dira aldiz elkarrizketa librean aipatzen dira gai batzu berdin gure galderen bidez ez zirenak aterako… Ondorioz guk integratu ditugu gai berri horiek ondoko galdezketetan eta elkarrizketetan, sakonduak izaiteko parada ukaiteko. 

Delphi inkestak zer ikasten du mugaz gaindiko harremanei buruz?
Eneko: Mugaz gaindiko harremanen sustatzeko eta azkartzeko botere publikoek ia ezer ez dute egiten.  Nahiz eta hitzaldietan erabili “transfrontalier, conférence euro-régionale bezalako hitzak... pratikan zubi gutti badira horren sustatzeko… Elkarrizketatuetarik batek aipatzen zuen gaur egungo egoerak trenbideen arazoa iduri zuela... Frankismo garaian Españak autartzian bizitzeko bere trenbideen artekak europako beste herrietako tarte ezberdinekin eraiki ditu. Beste arlo askotan holako blokeatzeak ikusten dira.
Langabezian denak ez daki zer pasatzen den mugaz gaindi. Hots Hendaiar langabetu batek Iruneko lan eskaintzei buruz ezer gutti badaki...
Bestalde eta tamalez, aurrekontu haundi, aditu eta erabaki hartzaileak biltzen dituen “Conférence euro-régionale”ean 4 lan ardatz baziren (Garraioa, Segurtasuna, Osasuna eta Lana)... eta medio eta denbora eskasez, Lanaren ikerketa arloa baztertua izan da... Berdin, kuadro kognitiboa aldatzen baita uztaritztar bat naturalki Bilbora joaiten delarik ikasketen edo lanen segitzera...

Zein dira zuentzat lan horrek eman dizkizuen ikasgaik aberatsenak?
Arantxa: Geroari pentsatzeko ordez mugari bizkar emanez, hobe entseatzea ikustea zer gertatzen den mugaz bi aldeetan!
Eulatz: Lan xekatzea norberak ikasketen eskualdean errexkio garatzen du. Ondorioz, ikasleak Euskal Herritik kanpo direlarik Euskal Herriko lan merkatuari buruz informazio guttiago dute.
Xan:  Hegoaldean ikasketak egiteko xantza dutenek hobe ezagutzen dute hango lan merkatua eta beraz Euskal Herrian lan egiteko parada gehiago ere. 
Eneko: Egunerokotasunean, denek badugu mugaz gaindiko harremanak areagotzeko gaitasuna eta ahala. Aldaketa handiak ez dira gainetik etorriko, gure lanetik baizik. Baina horretarako, gure egoera ekonomiko eta soziala hobeki ezagutzea ezinbestekoa da. Hortan lan egiten du Gaindegiak.



POUR ALLER PLUS LOIN

Où se procurer les rapports concernant cette étude prospective du marché du travail de l´Eurocité Bayonne-Saint Sébastien ?

Vous trouverez à l’adresse www.gaindegia.org/eu/lanmerkatua les différents dossiers présentant les études effectuées par l’équipe de Gaindegia encollaboration avec l’association Hemen.

* Cahier n. 03 : Baiona-Donostia euskal euro hiria eta bere eragin-eremuko gazteen txertatzea Iparraldeko lan merkatuan. Formakuntza eta lan ibilbidea.
* Cahier n. 04 : Estudio comparativo de las políticas de mercado de trabajo en el marco de la euro-ciudad vasca Baiona-Donostia.
* Cahier n. 05 :  Lan mugikortasunari buruzko Delphi azterketa Baiona-Donostia euro-hiriaren baitan.
* Cahier n. 08 : Marché du travail et perspectives de mobilité au sein de l´eurocité Bayonne-Saint Sébastien.
* Cahier n. 09 : Baiona-Donostia euro-hiriko lan merkatuaren azterketa.

Xehetasun gehiagoren-tzat: 06 77 93 47 56 edo  ipar.eh@gaindegia.org